Niezależnie od tego, jakie trudności charakteryzują każdą z tych grup, powinny zostać jak najwcześniej podjęte działania edukacyjno-terapeutyczne. W takim przypadku trzeba stworzyć plan działań wspierających, w którym określone zostaną cele do osiągnięcia podczas pracy z dzieckiem.
Wyzwania edukacyjne
Elementem, który warto wprowadzić jak najwcześniej jest ruch. Może on skutecznie wspierać funkcje poznawcze. Taka nauka umożliwia powiązanie informacji napływających z otoczenia z tymi, które pochodzą z wnętrza organizmu. To zaś prowadzi do powstania doświadczeń sensorycznych łączących odczucia odbierane za pomocą wielu zmysłów. Takie sytuacje uaktywniają i pobudzają do wzrostu połączenia neuronalne, pobudzają przepływ krwi przez mózg (tym samym zwiększając dostawy tlenu, substancji energetycznych i odżywczych), a co za tym idzie, ułatwiają przyswajanie nowej wiedzy.
Ruch to podstawa!
Ruch wspiera również pamięć epizodyczną. Łączy treść merytoryczną z muzyką oraz obrazem, przez co aktywuje doznania emocjonalne. Dodawanie do ćwiczeń elementu zabawy może także sprzyjać utrzymaniu motywacji. Taka atrakcyjna forma zajęć zachęca do odkrywania kolejnych wyzwań i jednocześnie poprzez częste powtórzenia wzmacnia trenowaną umiejętność.
Jednym z głównych wyzwań edukacyjnych jest wspieranie sfery poznawczej. Kluczem do usprawnienia funkcjonowania intelektualnego jest uaktywnienie obu półkul mózgu oraz ciała modzelowatego. Zaangażowanie lewej półkuli odpowiedzialnej za poznanie, rozwój mowy, planowanie działań, myślenie sekwencyjne i organizację oraz prawej koordynującej w dużej mierze aktywność emocjonalną, poczucie rytmu, wyobraźnię i działania kreatywne pomaga osiągnąć lepsze efekty nauczania.
Często występującym zjawiskiem jest obniżona zdolność do długotrwałego skupienia uwagi na jednym działaniu. Szczególny problem pojawia się, gdy elementy otoczenia odwracają uwagę od głównego celu przez co mogą wydłużyć lub uniemożliwić wykonanie zadania. Uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych często mają także osłabioną pamięć, bowiem opierają się na pamięci mimowolnej, bazującej na utrwaleniu się śladu pamięciowego, a nie wymagającej zwiększonego wysiłku. Dlatego ważne jest wielokrotne powtarzanie jednej partii materiału.
Innym kierunkiem pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach jest rozwój społeczny. Z jednej strony często występuje konieczność podjęcia nauki norm i zachowań społecznych. Istotna dla rozwoju społecznego jest także aktywizacja społeczna dzieci - np. wspólne aktywności umożliwiające integrację z rówieśnikami, co naturalnie wspiera tworzenie się więzi koleżeńskich. Zaangażowanie dzieci we wspólną zabawę pozwala na bezpieczne ćwiczenie komunikacji zarówno aktywnej, jak i biernej oraz tworzenia werbalnych i niewerbalnych sygnałów. Grupowe wykonywanie zadań wpływa także pozytywnie na poziom motywacji i daje możliwość realizowania potrzeb społecznych dziecka.
Technologiczne urozmaicenia
Na rynku dostępny jest szeroki wybór tradycyjnych materiałów przeznaczonych do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach. Aby urozmaicić i usprawnić naukę, coraz częściej w czasie prowadzenia zajęć nauczyciele używają technologicznych rozwiązań. To umożliwia rozszerzenie doświadczeń dziecka, stymulację procesu uczenia się, eksperymentowanie, rozszerzanie oraz integrowanie wiedzy. Jednocześnie należy pamiętać o tym, że technologiczne rozwiązania powinny być dostosowane do możliwości młodego użytkownika. Działania plastyczne w przestrzeni wirtualnej pozwalają na wprowadzanie szybkich zmian, eksperymentowanie z kolorami czy tłem, co rozbudza śmiałość i zachęca do podejmowania kolejnych kreatywnych prób. Dzięki połączeniu ruchu, dźwięku i obrazów, podczas korzystania z narzędzi multimedialnych, stymulowana jest także inteligencja wizualna dziecka - m.in. podzielność uwagi wzrokowej, reprezentacja przestrzenna, czy uwaga wzrokowa. TiK może mieć także bardzo korzystne działanie w przypadku dzieci niepełnosprawnych
Pobawmy się na podłodze?. Jak interaktywnie!
Producenci materiałów edukacyjnych wychodząc naprzeciw tym wymaganiom oferują coraz szerszą gamę produktów skierowanych do dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjno-rozwojowych. Jednym z takich rozwiązań jest podłoga interaktywna, czyli urządzenie pozwalające na rzutowanie interaktywnej powierzchni na płaszczyznę podłogową za pomocą projektora. Przykładem takiego rozwiązania jest podłoga interaktywna SmartFloor™. Dzięki niestandardowemu połączeniu przestrzeni podłogi oraz technologicznym możliwościom narzędzie to oferuje wiele funkcji niedostępnych w przypadku urządzeń ekranowych jak telefon, monitor czy tablet.
Korzystanie z podłogi interaktywnej wymusza na użytkowniku aktywizację ruchową - wykorzystuje zarówno motorykę dużą (ponieważ obsługa programu odbywa się za pomocą całego ciała - rąk, nóg), jak i motorykę małą (przy korzystaniu z pisaków świetlnych współpracujących z oprogramowaniem i będących odpowiednikiem rysika tabletowego lub długopisu). Jednocześnie oferuje stymulację wizualną i dźwiękową, angażując przy tym wiele zmysłów naraz. Zwiększona przestrzeń interakcji umożliwia lepsze wczucie się w sytuację i głębsze zanurzenie w prezentowanych treściach, a możliwość korzystania z podłogi w parach lub w większej grupie może uatrakcyjnić znacznie każde zajęcia edukacyjne, dodatkowo wpływając na aktywizację, integrację społeczną.
Aplikacje MotionCube na podłodze interaktywnej SmartFloor
Aplikacje rewalidacyjne MotionCube dla podłogi interaktywnej SmartFloor, przygotowane przez zespół firmy LavaVision, wyróżniają się na rynku dostępnych materiałów pod wieloma względami. Przede wszystkim charakteryzują się elastycznością. Nauczyciel może używać scenariuszy przygotowanych w ramach opracowania pedagogicznego, ale nie jest to wymóg korzystania z aplikacji, bowiem dzięki otwartym poleceniom może dowolnie dostosować konspekt zajęć do animacji. Dodatkową wartością jest możliwość wyboru sposobu komunikowania się z aplikacją. Dostępna jest zarówno opcja obsługi programu za pomocą ruchu (ręki lub nogi), np. w aplikacjach z serii "Happy Stones" lub "Mali Odkrywcy", jak i korzystania z pisaków interaktywnych, np. "W krainie kolorów".
Dzięki ciekawej oprawie graficznej i dźwiękowej aplikacje dostarczają polisensorycznych doznań - pobudzają wiele zmysłów jednocześnie, co sprzyja bogatszej w bodźce skuteczniejszej nauce. Dzieci mogą korzystać z podłogi samodzielnie lub grupowo - aktywizacja społeczna jest istotnym elementem pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Używanie aplikacji w parach lub w grupach umożliwia integrację z rówieśnikami i zacieśnianie więzów koleżeńskich. Na przykład w pakiecie "Mali odkrywcy" w aplikacji "Przeciąganie liny", w której dzieci mogą rywalizować w kontrolowanej przestrzeni, lub w aplikacji "Balony", gdzie grupowym celem jest rozbicie wszystkich balonów, umożliwiamy użytkownikom ćwiczenie umiejętności współpracy.
Przeciąganie liny z pakietu Mali odkrywcy
Aplikacje interaktywne MotionCube oferują także treści wspierające funkcjonowanie poznawcze. Za przykład może służyć aplikacja "Skarby w słoiku" z pakietu "Happy Stones", która polega na przyporządkowaniu elementów do zbioru na podstawie określonej cechy, co może ćwiczyć umiejętność kategoryzowania. W tejże serii znajdziemy wiele różnych ćwiczeń interaktywnych, z pomocą których dziecko może ćwiczyć rozróżnianie elementów na podstawie kształtów, kolorów czy wzorów, wykonując jednocześnie różne formy ruchu, tj. chodzenie, bieganie, podskakiwanie, łapanie, odsłanianie. Ciekawe połączenie ćwiczeń w rozpoznawaniu elementów z jednoczesnym trenowaniem pamięci znajdziemy w aplikacji "Odkrywamy pary", która jest implementacją klasycznej gry typu memory z dodatkową interakcją ruchową.
Skarby w słoiku z pakietu Happy Stones
Znaczącym elementem korzystania z aplikacji na podłodze interaktywnej SmartFloor jest ich atrakcyjność, po pierwsze ze względu na ciekawą, interaktywną formę ćwiczeń na dużej przestrzeni, a po drugie ze względu na atrakcyjny wizualnie kontent aplikacji. Zabawa w takiej przestrzeni wzbudza ciekawość i wywołuje pozytywne emocje, skłaniając do samorzutnej aktywności poznawczej, a sama rozgrywka może służyć aktywizacji lub relaksacji w zależności od intencji opiekuna. Silne emocje sprzyjają lepszemu zapamiętywaniu, nie tylko przez swoje afektywne zabarwienie, ale także przez to, że są nowe, interesujące i charakterystyczne. Intuicyjny oraz możliwy do kontrolowania dla dziecka jest także sposób działania aplikacji - kiedy wykonuje wiele ruchów, program reaguje szybciej, kiedy decyduje się na jeden ruch, może zaobserwować jedną zmianę. Taki system może wzmacniać sprawczość i poczucie kontroli nad sytuacją na planszy, co jest bardzo ważne w przypadku dzieci z deficytami rozwojowymi. Stworzone przez zespół z LavaVision aplikacje stymulują także kreatywność. Część z nich umożliwia wprost tworzenie prac plastycznych za pomocą ruchu całego ciała, eksperymentowanie z kolorami oraz modyfikowanie stworzonych dzieł. Przykładami mogą być aplikacje z serii "Happy Stones" - "Tworzymy grafiki", "Uwalniamy kolory", lub aplikacja sterowana pisakami "Wyobraź sobie" z serii "W krainie kolorów".
Tworzymy grafiki z pakietu Happy Stones
.png)
Dużym atutem pakietu aplikacji rewalidacyjnych "Happy Stones" jest możliwość dostosowania w większości aplikacji poziomu trudności do możliwości użytkownika. W łatwiejszym trybie jest mniejsza ilość wyświetlanych elementów i poruszają się one wolniej, oprócz tego zmniejszono ilość wykorzystanych wzorów i kolorów, a także znacznie ograniczono liczbę dystraktorów. Z kolei "W krainie kolorów" zestawy kart pracy kształtujące percepcję wzrokową i motorykę małą zostały pogrupowane w aplikacje ze względu na etapy rozwojowe i możliwości dzieci 3-5 letnich oraz starszych. Dostosowanie poziomu trudności aplikacji do umiejętności dziecka będzie skutkować większą ilością pozytywnych rozwiązań, a co za tym idzie wzmocnień, które mogą wpłynąć bezpośrednio na zwiększenie motywacji do pracy. Obsługa podłogi jest niejednokrotnie łatwiejsza niż w przypadku tabletu czy telefonu, ponieważ rzutowana powierzchnia jest duża, w związku z tym większe są także napisy oraz elementy na planszy. Mniejszą trudność sprawia więc dostrzeżenie ilustracji i czytanie instrukcji.
W katalogu aplikacji rewalidacyjnych MotionCube można znaleźć również narzędzia umożliwiające opiekunowi przygotowywanie własnych ćwiczeń, dostosowanych do poziomu umiejętności ucznia lub uczniów. Za przykład może służyć pakiet aplikacji "W krainie kolorów", gdzie każda aplikacja posiada funkcję bloku rysunkowego, z możliwością wybrania arkusza w linię lub w kratkę, co może być podstawą do przeprowadzenia zajęć na podstawie konspektu stworzonego przez nauczyciela lub opiekuna.
Elementarz z pakietu W krainie kolorów.
Warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię dotyczącą pakietu "Happy Stones". Aplikacje z tej serii oferowane są również w wersji na ekrany dotykowe i tablice interaktywne, co rozszerza sposób pracy użytkowników z tymi aplikacjami, pozwalając na wykonywanie podobnych ćwiczeń na innej płaszczyźnie. Może stanowić to dodatkową formę urozmaicenia zajęć z powtórzeniem tego samego materiału, a w szczególności stanowić ułatwienie dla osób z ograniczoną mobilnością.
W opracowaniu są także zestawy aplikacji dedykowane konkretnym grupom dzieci o szczególnych potrzebach edukacyjnych.
Podłoga interaktywna SmartFloor z zestawem dedykowanych aplikacji może pełnić funkcję narzędzia wspierającego podczas pracy z dziećmi zarówno funkcjonującymi w normie jak i mającymi deficyty rozwojowe i edukacyjne. Dzięki szerokiej gamie możliwości technologicznych oferowanych przez podłogę interaktywną SmartFloor, korzystanie z interaktywnych aplikacji edukacyjnych MotionCube™ z serii "Happy Stones", "W krainie kolorów", a także "Mali odkrywcy" pozwala młodemu użytkownikowi na uzyskanie wiedzy całościowej, bogatej w doświadczenia różnego typu, co sprzyja skuteczniejszej nauce. Narzędzie to może wspierać zarówno rozwój poznawczy, jak i społeczny, a połączenie merytorycznej treści z ruchem dodatkowo pozwala na pełniejszy odbiór prezentowanych treści i ich efektywniejsze przyswajanie.
Więcej o podłodze interaktywnej SmartFloor: https://www.smartfloor.edu.pl/
Więcej o aplikacjach MotionCube: https://motioncube.io/pl
.jpg)
.jpg)
