Aktualności

Smog przypomina mgłę i brudny dym. Fruwają w nim cząsteczki sadzy, czyli pyły zawieszone. Najbardziej niebezpieczne są te najmniejsze. Cząstki pyłu nazwanego PM10 mają średnicę mniejszą niż 10 mikrometrów (ok. jedna piąta grubości ludzkiego włosa)przez co docierają do górnych dróg oddechowych i płuc. Dużo groźniejszy jest jednak pył PM2,5 z cząstkami o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które z powodu swoich niewielkich rozmiarów przez płuca przenikają do krwi. 
Pyły zawierają też inne substancje toksyczne: metale ciężkie, dioksyny, furany oraz benzo(a)pireny, czyli wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne będące niebezpiecznymi rakotwórczymi związkami chemicznymi. Niestety w niektórych miastach i wsiach Małopolski stężenie benzo(a)pirenu często przekracza wszelkie dopuszczalne normy. W Krakowie każdy mieszkaniec wdycha tej substancji tak dużo, jakby wypalał dziennie 7 papierosów.

To wszystko jest bardzo groźne dla człowieka. Kiedy oddychamy, maleńkie cząsteczki docierają do naszego organizmu powodując kaszel, katar, bóle zatok, a także choroby nowotworowe: płuc, krtani, czy gardła. Przez pęcherzyki płucne pył przenika do krwi i innych narządów  powodując problemy z sercem, schorzenia układu nerwowego, oraz chorobę Alzheimera.
- Nawet krótkie przebywanie na zewnątrz, w trakcie dużego stężenia pyłów jest groźne dla zdrowia. Najbardziej narażone są dzieci, starsi, oraz osoby ze schorzeniami układu oddechowego i układu krążenia. Dlatego tak ważne jest, by mieszkańcy w porę byli ostrzegani o wysokich stężeniach pyłu zawieszonego. Dzięki temu ograniczą wychodzenie na zewnątrz, nie będą wietrzyć mieszkania,  założą maski, a w mieszkaniu być może zamontują oczyszczacze.
Gazetki ścienne wiszące tuż przy wejściu do szkoły to bardzo prosty i skuteczny sposób informowania oraz wyrabiania u dzieci i rodziców nawyku sprawdzania jakości powietrza. Uczniowie powinni zadbać, by takie gazetki pojawiły się na szkolnych ścianach.
Skąd się bierze smog?
Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza w Polsce są kotły i piece domowe. Według danych Krakowskiego Alarmu Smogowego, aż 70 proc. domów w Polsce korzysta z palenisk niespełniających standardów emisyjnych, często przestarzałych i niesprawnych. Ze względu na niewielką wysokość domowych kominów (do ok. 30 m) tuż przy ziemi gromadzi się bardzo dużo trujących substancji. Zjawisko to nazywane jest niską emisją. Do jej powstania przyczynia się kiepska jakość węgla oraz palenie w piecach odpadami np. oponami, workami foliowymi, plastikowymi butelkami.  W dodatku proceder spalania śmieci jest niestety powszechny, od najmniejszych miejscowości po centra miast.
To wszystko jest możliwe, bo niestety w naszym kraju nie obowiązują normy jakości dla węgla, ani standardy emisyjnych dla kotłów i pieców. Warto dodać, że takie normy wprowadzone zostały w większości państw Unii Europejskiej.
Warto też wiedzieć, że wyróżniamy smogi typu londyńskiego i typu Los Angeles (fotochemiczny). Oba występują w Krakowie. Smog typu londyńskiego pojawia się w zimie przy temperaturze od 3 do 5 C. Przyczynia się do niego przede wszystkim niska emisja. Ten smog powoduje ograniczenie widoczności nawet do kilkudziesięciu metrów. Smog fotochemiczny może wystąpić od lipca do października przy temperaturze od 25 do 35 C. Powoduje nieduże ograniczenie widoczności i jest związany szczególnie z dużym ruchem samochodowym.
Drugim bardzo poważnym źródłem zanieczyszczeń powietrza są
pojazdy spalinowe. W polskich miastach na 1000 mieszkańców przypada obecnie więcej aut niż w Europie Zachodniej. Dodatkowo są to pojazdy stare i emitujące bardzo duże ilości zanieczyszczeń.
Najbardziej uciążliwe są pojazdy z silnikami diesla. Obok tego, co wylatuje z rur wydechowych, powietrze zatruwa
Również pył pochodzący ze startych opon i klocków hamulcowych.
Problemem są też samochody ciężarowe, stare autobusy czy busy, których tak wiele jeździ po naszych drogach, a także maszyny
budowlane. Podobnie jak w przypadku niskiej emisji, obecnie nie istnieją w polskim prawie przepisy, które umożliwiałby skuteczną walkę z zanieczyszczeniami komunikacyjnymi.
Kolejne źródło zanieczyszczeń powietrza stanowi przemysł, w tym w szczególności energetyka węglowa. Huty, koksownie, czy elektrownie cieplne znacząco wpływają na emisję zanieczyszczeń, w szczególności metali ciężkich, tlenków azotu, dwutlenku siarki oraz pyłu zawieszonego.
Choć znacznie łatwiej jest oczyszczać spaliny i kontrolować emisje dużych zakładów przemysłowych niż ogromnej liczby pieców domowych bądź pojazdów mechanicznych, zanieczyszczenia spowodowane przez przemysł dalej są bardzo poważnym problemem polskich miast.